“Geen woorden, maar daden” is een bekende zegswijze. We kennen ze allemaal: de trendy filters over de profielfoto’s op alle socialemediakanalen die getuigen dat #loveislove, #blacklivesmatters en #bloomforchange leeft, de logo’s van organisaties en bedrijven die op de kleuren van de wind mee veranderen. Statements worden gemaakt, waarden benadrukt – genoeg is genoeg. Mooi, nobel, maar soms ook een al te gemakkelijk excuus om vooral niet meer te moeten doen.
Wat als daden onvoldoende blijken? Los van de intentie blijven deze al te vaak te klein, te onbeduidend naar wat de situatie vereist. Aangepaste profielfoto’s om steun te betuigen aan bepaalde delen van de samenleving is hartverwarmend, maar het gebaar koelt al snel af als het daarbij blijft en het vuur niet permanent aangestoken blijft. Zoiets vraagt inspanningen en is een blijvend proces, waarvan het eindpunt nog lang niet in zicht is, als het al überhaupt bestaat. Het zou mooi zijn als een regenboogvlag boven je deur hangen alle homofobe gedachten van toevallige voorbijgangers zou absorberen en weer uitspuwen als een permanente roze bril op de wereld. Helaas is de wereld geen ponykamp, maar is 20% van de jongemannen van mening dat holebi’s geen gelijke rechten verdienen.
Blaming the victim, het is niks nieuws onder de zon.
Margo Buelens-Terryn
Je ergens op het LGBTQ*-spectrum bevinden is in grote delen van de wereld strafbaar. Vroeger was het hier in ons Belgenlandje ook erger, dus waarom zou ik me zorgen maken over het groeiende succes van extreemrechts? Waarom zou ik me druk maken over dat ik als ik toevallig met een levensgezellin in plaats van een – gezel eindig ik niet voor de Kerk zou mogen trouwen? Wie wilt dat tout court nog, in onze sterk seculariserende samenleving? Dat ik maar uit die slachtofferrol klim en vooral blij ben dat ik mijn leven hier en nu kan leiden. Blaming the victim, het is niks nieuws onder de zon. Wanneer een ‘probleem’ aangekaart wordt, meteen doorverwijzen naar een ander – “doe daar maar eerst iets aan!” – is echter een al te gemakkelijk vrijkaartje om in de eerste plaats zelf niks te moeten doen. Zo gebeurt er op het einde van de rit niks.
Er is daarnaast ook een heel spectrum aan meer impliciete homofobie dat om verandering schreeuwt. Onze taal en mentaliteit zijn nog steeds doordrongen van de heteronormativiteit.
Margo Buelens-Terryn
News flash: onrecht of dubbele standaarden aankaarten hoeft niet alleen te gebeuren door de mensen die ze al rechtstreeks ondervonden hebben. Je hoeft geen vrouw te zijn om feminist te zijn, of dier om voor dierenrechten te zijn. Bovendien moeten we naar meer streven dan het louter ongedaan maken van expliciet homofoob geweld, hoe hard dit op zich ook nodig is. Het gevaar schuilt erin dat dit als eindpunt van de strijd wordt gezien, of dat men gaat denken dat er pas ingegrepen moet worden als er ook letterlijk slachtoffers vallen.
Fouten maken hoort er nu eenmaal bij, net zoals eruit willen leren.
Margo Buelens-Terryn
Er is daarnaast ook een heel spectrum aan meer impliciete homofobie dat om verandering schreeuwt. Onze taal en mentaliteit zijn nog steeds doordrongen van de heteronormativiteit. Als ik al wandelend gespot word in het park met een jongeman – al is het met 1,5 meter tussen ons, zonder fysiek contact of aantoonbare aanwijzingen van romantische affectie, krijgen mijn ouders de vraag van buren of ik een vriend heb. Ik heb ondertussen al ontelbare keren hetzelfde gedaan met een vrouw, maar ik wacht nog steeds op de vraag of ik een vriendin heb.
Het is niet omdat de assumptie ‘normaal’ is (wat is trouwens ‘normaal’?) of dat de intentie niet slecht is, dat elke reactie ook even gepast is – los van het feit dat er geen handleiding bestaat van Hoe Om Te Gaan Met LGTBQ*-Mensen. In de eerste plaats zijn we natuurlijk vooral dat laatste: mensen, met allemaal onze eigenheden, verlangens en voorkeuren. (Fouten maken hoort er nu eenmaal bij, net zoals eruit willen leren.)
Nieuwsgierigheid is goed. Er bestaat echter ook iets als het wereldwijde web; door gebrek aan niet-heteroseksuele voorlichting op school heb ik er evenzeer zelf de nodige research moeten verrichten. Holebi’s krijgen daarentegen wel eens belerend te horen dat ze vooral dankbaar moeten zijn dat mensen bepaalde dingen vragen, in plaats van in hun onwetendheid te blijven ronddartelen. Onder dit mom wordt er dan ook vaak van hen verwacht dat ze stukjes informatie delen die de vraagsteller niet bereid is in omgekeerde richting uit te wisselen. Dat laatste zou nochtans een goede verklikker moeten zijn dat de oorspronkelijke vraag ongepast was.
Hoezo zijn het altijd dezelfde die maar ‘sterk’, ‘geduldig’ en ‘verdraagzaam’ moeten zijn?
Margo Buelens-Terryn
Aandacht vragen voor structurele ongelijkheden, vooroordelen, eeuwenoude patronen en moralen die hun beste tijd écht wel hebben gehad, is niet zomaar ‘zeuren’ of ‘woke’. Het kan bovendien over minimale ingrepen gaan, zoals het woord ‘lief’ in plaats van ‘vriend’ gebruiken, die voor de ander een wereld van verschil kan maken in het zich aanvaard en gewaardeerd voelen. Hoezo zijn het altijd dezelfde die maar ‘sterk’, ‘geduldig’ en ‘verdraagzaam’ moeten zijn? Het is de paradox van tolerantie: door onbegrensde tolerantie ten opzichte van intolerantie, zal de tolerantie net verdwijnen.
“Mogen we dan met niks meer lachen?” zegt zowat alles: wel akkoord zijn met veranderingen, zolang ze jou maar niet treffen en er van iedereen behalve jezelf inspanningen worden gevraagd. Fun fact: als je moppen als seksistisch, racistisch en homofoob worden bestempeld, waren ze in de eerste plaats niet grappig. Vroeger was het niet beter omdat je zogenaamd met alles en iedereen mocht lachen, vroeger hadden de minderheden gewoon minder slagkracht om hierop te reageren – en dat te blijven doen. Vandaag kunnen ze, kunnen we dat wel. En dat is goed.
En toch ben ik ervan overtuigd dat ik als mens de morele plicht heb om continu beter te willen doen.
Margo Buelens-Terryn
Ik heb ook fouten gemaakt in mijn leven – ook ik ben gevormd en gekneed door de westerse, witte en heteronormatieve blik op de wereld die me vanaf het begin werd opgedrongen, onbedoeld misschien, maar desniettemin zeer effectief. Het is confronterend om toe te geven, aan jezelf, maar ook aan anderen, dat je blind bent geweest voor andermans leed en voor structurele ongelijkheid. En toch ben ik ervan overtuigd dat ik als mens de morele plicht heb om continu beter te willen doen.
Hetzelfde geldt voor de maatschappij in haar geheel; we hebben fouten gemaakt in ons verleden, in het heden en zullen dat ongetwijfeld blijven doen in de toekomst – en ja, dat hoort ons te spijten, maar laten we nu vooral beter (willen) doen, zowel in woorden als in daden. “Ik wist dat niet en dat spijt me – vanaf nu doe ik het anders.” Ander en beter, is dat ook niet een bekende zegswijze?
(c) Margo Buelens-Terryn
de wereld van Sofie 