rusteloos machteloos

De verontrustende berichten en beelden vanuit Oekraïne beklemmen ons. Geen ontsnapping aan die dominantie in de nieuwsberichtgeving en op sociale media. Nog verder weg van enig lichtpuntje. Het is oorlog daarbuiten, maar ook in onze gedachten gaan de soldaten niet rusten. Ze trekken ten strijde, al weten ze niet altijd welke richting ze uitmoeten.

Het is alweer even geleden dat we wakker werden met het bericht dat Poetin en zijn soldaten Oekraïne waren binnengevallen: de Slag om Kiev. Na weken, zelfs maanden van waarschuwen, gesprekken voeren en (teveel) afwachten, begon het dan toch echt. De bom was letterlijk ontploft, het vuur was gelost. BOEM PAUKESLAG daar ligt alles PLAT, zou Paul Van Ostaijen geschreven hebben.

Het leek alsof ik terug in de geschiedenisles zat. Met enig verschil dat het toen om het verleden ging, zoals de Slag om Waterloo, en niet de hedendaagse realiteit. Met enig verschil dat we niet bang waren, dat ik niet bang was. Het was voorbij en het leek nooit meer terug te komen. We zouden wel beter weten na onze (Europese) geschiedenis van kruistochten, veldslagen en oorlogen met al haar ontelbare verliezen.

Het befaamde orgaan

We leerden over een geschiedenis die ons een betere toekomst had moeten geven. We hadden alle fouten al gemaakt, dus konden er geen nieuwe volgen. (Naïef.) Geen herhaling van het verleden, dus geen Wereldoorlog III. Om dit te waarborgen, ontstond in 1949 de befaamde Noord-Atlantische Vredesorganisatie, ofwel de NAVO. Na de pogingen van het Congres van Wenen en het Verdrag van Versailles, kwamen we eindelijk tot een ‘stabiel’ vredesorgaan. Een stabiel vredesorgaan had elke oorlog moeten vernietigen alvorens die van start kon gaan.

Ook die in Syrië, waar ondertussen al meer dan 10 jaar een burgeroorlog woekert tussen president Assad en de burgers en waar ze ook nog eens de strijd met IS moeten aangaan. Ook in Armenië, waar het met Azerbeidzjan tot een conflict kwam omwille van het gebied Nagorno-Karabach. Ook nog het eindeloze conflict tussen de Palestijnen en Israëliërs, waar nog wekelijks tot dagelijks nieuwe opstoten/aanslagen zijn. En ik kan blijven doorgaan. Weer gefaald dan? Niet meer zo befaamd in elk geval.

Dit zijn nog recente voorbeelden, beelden die nog vers op ons, mijn netvlies staan gebrand. In dit lijstje zijn de jarenlang durende oorlogen van begin 21ste eeuw nog niet inbegrepen. Oorlogen die begonnen tijdens mijn kindertijd: de oorlog in Irak, de oorlog in Afghanistan. Die laatste domineerde afgelopen jaar de voorpagina’s door de bezetting van de Taliban. De toestroom van mensen die wanhopig een vliegtuig opklauterden op zoek naar bevrijding. Een beeld dat ik nooit meer zal vergeten.

Egoïsme ten top

De reacties op sociale media volgden al snel: “Oh wat erg! Zo erg wat die mensen nu moeten doorstaan. Mijn hart breekt voor deze mensen.” Vervolgens deelden we allerlei verschillende hashtags, betuigden we ons medeleven, keken we ontzet naar het nieuws en verspreidden we online de meest gruwelijke beelden. Alleen wanneer het ons uitkwam, wanneer we begaan waren. Alsof we leed wilden zien, want toen werd ons menselijk bewustzijn pas wakker: dit is onmenselijk.

Na een week – hoogstens twee weken – stopten de berichten. Van zoveel bekommernissen terug naar een zorgeloos bestaan. Waar je op sociale media eerst verplicht werd om je medeleven te betuigen en werd bestempeld als ‘lafaard’ als je dat niet deed, mocht je weer de perfecte plaatjes posten. De bezorgdheid en angst gingen weer liggen alsof alles al voorbij was. We hadden inmiddels andere zorgen, dus ook een andere focus. Consequentie is een moeilijke deugd.

We moeten ons de hele wereld aantrekken. We moeten een spons zijn die nooit mag uitgewrongen worden. We horen in alles betrokken te zijn, onszelf te pijnigen met verhalen en beelden van oorlogsgebieden. Opdat we zouden beseffen dat we van geluk mogen spreken met ons geweldloze leventje.

Europa boven

Maar plots wordt dat geweldloze leventje voor velen iets om te koesteren. Alle aandacht weer daar, voor een langere tijd dit keer. Vandaag wordt onze eigen wereld bedreigd. Nu weten we pas echt wat al die burgers van onstabiele wereldleiders hebben moeten doorstaan. Nee, dat kunnen we nauwelijks vergelijken. Wij zijn niet het slachtoffer van een dictator die over ons regeert. Zij zijn het slachtoffer van een ziekelijke man die zijn eigen volk bedriegt.

Maar dat zeg ik, een twintigjarige die nog geen kwart eeuw op deze wereld rond waggelt. Dat zeg ik, een twintigjarige die de aandacht niet altijd kon vasthouden tijdens de geschiedenislessen en liever een babbeltje sloeg met haar buurvrouw. Dat zeg ik, een doodgewone burger zonder touwtjes, zonder macht. Dat zeg ik, rusteloos machteloos.